W następstwie podjęcia w dniu 30 stycznia 2012 r. przez Sejmik Województwa Wielkopolskiego uchwały nr XVIII/302/12 w przedmiocie utworzenia dla lotniska Poznań-Ławica w Poznaniu Obszaru Ograniczonego Użytkowania (OOU), priorytetową sprawą dla jego mieszkańców stała się kwestia dochodzenia roszczeń odszkodowawczych z tego tytułu. Pragniemy zwrócić uwagę, iż wszelkie uprawnienia w tym zakresie przysługują nie tylko właścicielom nieruchomości objętych powołaną wyżej uchwałą, ale także użytkownikom wieczystym i innym osobom, którym przysługują inne prawa rzeczowe na nieruchomości. Uchwalenie wspomnianego aktu prawa miejscowego (OOU) z całą pewnością znacznie ułatwi rozwiązanie szeregu palących problemów związanych z dynamicznie rozwijającym się lotniskiem Ławica w Poznaniu i przekroczeniem dopuszczalnych norm hałasu, zwłaszcza mieszkańców Przeźmierowa, Baranowa oraz Os. Bajkowego w Poznaniu.

Warto podkreślić, że OOU został podzielony na strefę wewnętrzną i zewnętrzną. Pierwsza z nich, stanowi „jądro” OOU i najściślej przylega do terenu lotniska. Jest ona zatem narażona na największe natężenie immisji (hałasu) przekraczających standard ochrony środowiska. Od zewnątrz wyznacza ją tzw. izolinia równoważnego poziomu dźwięku ustalona dla strefy zewnętrznej, natomiast od wewnątrz linia biegnąca wzdłuż granicy terenu lotniska. Z kolei strefę zewnętrzną z jednej strony (zewnętrznej) wyznacza granica OOU, z drugiej zaś wspomniana już linia będąca obwiednią izolinii równoważnego poziomu dźwięku. Istotna dla wszystkich zainteresowanych skorzystaniem z roszczeń odszkodowawczych pozostaje kwestia przebiegu granic OOU i sposobu kształtowania się poszczególnych stref. Miejsce położenia poszczególnych nieruchomości stanowi bowiem niewątpliwie ważną, chociaż nie jedyną, determinantę wysokości zgłaszanego roszczenia odszkodowawczego. Nie sposób w tym zakresie nie zauważyć, iż w powołanym powyżej akcie prawa miejscowego (OOU), będącym zarazem źródłem obowiązującego prawa, Sejmik Województwa Wielkopolskiego pośrednio przyjął, że wszelkie wątpliwości winny być rozstrzygane na korzyść mieszkańców. Jeżeli bowiem granica obszaru ograniczonego użytkowania lub granica strefy wewnętrznej przebiega przez budynek mieszkalny jednorodzinny, szpital, dom opieki społecznej, budynek związany ze stałym lub czasowym pobytem dzieci i młodzieży, wówczas budynek włącza się odpowiednio do strefy zewnętrznej lub strefy wewnętrznej obszaru ograniczonego użytkowania. Natomiast jeżeli granica strefy wewnętrznej przebiega przez budynek zabudowy mieszkaniowej wielorodzinnej, zamieszkania zbiorowego lub mieszkaniowo-usługowy, wówczas budynek włącza się do strefy wewnętrznej, przy czym, w przypadku budynków mieszkaniowo-usługowych, dotyczy to wyłącznie części mieszkaniowej. Rozróżnienie stref OOU pozostaje również kluczowe z punktu widzenia skorzystania z procedury koncyliacyjnej przygotowanej przez Port Lotniczy Poznań-Ławica w Poznaniu. Ta alternatywna droga dochodzenia roszczeń odszkodowawczych, związanych z przekroczeniem norm hałasu, dotyczy wyłącznie nieruchomości położonych w strefie wewnętrznej. Ma ona ponadto ma na celu wyłącznie poprawę komfortu akustycznego nieruchomości i nie zmierza do zaspokojenia roszczeń mieszkańców w zakresie utraty wartości nieruchomości w związku z utworzeniem OOU. Może ona również doprowadzić do zrzeczenia się roszczenia w tym przedmiocie. Dlatego zalecamy Państwu skorzystanie w tym zakresie z wykwalifikowanej pomocy prawnej. Celem ułatwienia weryfikacji Państwa uprawnień odszkodowawczych odsyłamy do poniższego linka, pod którym istnieje możliwość ustalenia miejsca położenia nieruchomości w kontekście OOU.

Analiza przepisów ustawy Prawo ochrony środowiska z dnia 27 kwietnia 2001 r. wskazuje, iż mieszkańcy nieruchomości znajdujących się w obszarze OOU mogą realizować dwojakiego rodzaju roszczenia. Po pierwsze, przysługuje im prawo dochodzenia na drodze sądowego postępowania cywilnego odszkodowania z tytułu obniżenia wartości nieruchomości, które jest związane chociażby już z samym faktem konieczności znoszenia immisji hałasu. Po drugie, mogą się domagać odszkodowania związanego z koniecznością poprawy komfortu akustycznego nieruchomości poprzez dokonanie stosownych nakładów na ich wygłuszenie.

Fundamentalne znaczenie dla uzyskania przez uprawnionych odszkodowania ma zachowanie terminu do zgłoszenie roszczeń w tym przedmiocie. Zgodnie bowiem z treścią art. 129 ust. 4 p.o.ś powinno to nastąpić w ciągu 2 lat od wejścia w życie uchwały Sejmiku Wojewódzkiego z dnia 30 stycznia 2012 r. i to pod rygorem wygaśnięcia tego uprawnienia. Nie bez znaczenia pozostaje również fakt, iż żądanie odszkodowania w pierwszej kolejności należy zgłosić podmiotowi zobowiązanemu i to w wysokości nie niższej, niż dochodzona później w postępowaniu sądowym. Problematyka ta była już wielokrotnie przedmiotem rozważań Sądu Najwyższego i Sądu Apelacyjnego w Poznaniu. Ten ostatni m.in. w uzasadnieniu wyroku z dnia 13 stycznia 2011 r. (sygn. I Aca 1028/10) wskazał, iż „Jak wyjaśnił Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 10 października 2008 r. II CSK 216/08 (LEX nr 577165) termin do zgłoszenia roszczeń, o którym mowa w art. 129 ust. 4 p.o.ś. jest terminem zawitym, a nie terminem przedawnienia. Oznacza to, że jego niedochowanie powoduje wygaśnięcie roszczenia, a fakt upływu tego terminu sąd ma obowiązek wziąć pod uwagę z urzędu. Sąd Najwyższy analizując treść tego przepisu wskazał, że ustawodawca z jednej strony zakreślił krótki (2-letni) termin do zgłoszenia żądań, o których mowa w art. 129 ust. 1-3 p.o.ś., z drugiej zaś określił obowiązek ich zgłoszenia określonemu podmiotowi zobowiązanemu do ich realizacji, o których mowa w art. 136 ust. 2 p.o.ś., przed wystąpieniem z tymi roszczeniami na drogę sądową. Jak z tego wynika termin, o którym mowa w art. 129 ust. 4 p.o.ś. należy uznać za termin zawity do zgłoszenia tych żądań obowiązanemu do ich realizacji w celu zachowania prawa dochodzenia tych roszczeń przed sądem, a nie termin wniesienia sprawy do sądu.” Wprawdzie termin do zgłoszenia roszczenia odszkodowawczego upłynie w miesiącu lutym 2014 r., niemniej jednak kierując się doświadczeniem zawodowym, związanym zwłaszcza z koniecznością zgromadzenia odpowiedniej dokumentacji i opracowaniem opinii biegłych, radzimy Państwu podjąć stosowne kroki prawne w tym przedmiocie najpóźniej w miesiącu sierpniu 2013 r.

adw. Maciej Konenc